Odpowiedzialność zleceniobiorcy – pracownik na umowie zleceniu

Zakres odpowiedzialności zleceniobiorcy powinien zostać precyzyjnie określony już na etapie podpisywania umowy. W umowie można ustalić, kto i w jakim zakresie ponosi odpowiedzialność za ewentualne szkody. Jeżeli jednak zakres obowiązków oraz odpowiedzialności nie został jednoznacznie określony, zastosowanie ma art. 415 Kodeksu cywilnego, który stanowi:

"Kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia."

Oznacza to, że zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za szkody powstałe z jego winy. Przykładowo, jeśli pracownik mył podłogę, potrącił mopem półkę, a z niej spadły i rozbiły się miski, to teoretycznie ponosi on odpowiedzialność za ich zniszczenie. Jednak jeżeli wcześniej wielokrotnie zgłaszał przełożonemu, że miski są ustawione w niestabilny sposób, a jego uwagi zostały zignorowane – nie można przypisać mu winy za zaistniałą sytuację.

Zleceniobiorca ma bowiem obowiązek informowania zleceniodawcy o trudnościach w wykonywaniu zlecenia, a zleceniodawca musi dążyć do minimalizowania ryzyka powstania szkody.

Odpowiedzialność za działania podwykonawcy

Kiedy zleceniobiorca przekazuje wykonanie zlecenia innej osobie, stosuje się art. 739 Kodeksu cywilnego, który stanowi:

„W wypadku gdy przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do dającego zlecenie uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał.”

Przekładając to na sytuację sklepową: jeśli pracownik A ma umowę-zlecenie, ale nie może przyjść do pracy i prosi osobę B o zastępstwo, a B przypadkowo rozrywa worek z karmą, to za uszkodzony towar odpowiada A. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy A udowodni, że worek był wadliwy i uszkodziłby się niezależnie od osoby, która go przenosiła.

Jeżeli jednak zleceniodawca (pracodawca) miał świadomość, że B będzie wykonywać obowiązki A i zaakceptował to, wówczas odpowiedzialność za szkody ponosi podwykonawca (B), o ile umowa nie stanowi inaczej.

Dowody i obowiązek naprawy szkody

Zleceniobiorca nie ponosi odpowiedzialności, jeśli szkoda wynika z zaniedbań pracodawcy, szczególnie jeśli zleceniobiorca wcześniej zgłaszał problem i posiada na to dowody (np. SMS-y, e-maile, świadków). Przykładowo, jeśli wykładzina w sklepie jest źle zabezpieczona i zleceniobiorca się na niej poślizgnie, przewracając regał – odpowiedzialność spoczywa na zleceniodawcy.

Warto również pamiętać, że wynagrodzenie szkody nie musi polegać jedynie na rekompensacie finansowej – zleceniobiorca może naprawić szkodę np. odkupując uszkodzony towar.

Odpowiedzialność pracownika na umowie o pracę

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę podlega regulacjom Kodeksu pracy, który jasno określa zasady jego odpowiedzialności. Zgodnie z przepisami, pracownik odpowiada wyłącznie za zawinioną i udowodnioną przez pracodawcę szkodę. Jeżeli np. podczas rozpakowywania dostawy pracownik rzuca miskami, powodując ich uszkodzenie – odpowiada za stratę.

Granice odpowiedzialności finansowej

Kodeks pracy ogranicza kwotę, jaką pracownik może zostać obciążony. Pracownik odpowiada maksymalnie do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Oznacza to, że nawet jeśli zniszczony towar przewyższa tę kwotę, pracownik nie może zostać obciążony wyższą należnością.

Odpowiedzialność za działanie umyślne

Jeżeli jednak szkoda została wyrządzona celowo, pracownik odpowiada w pełnej wysokości – włącznie z utraconymi korzyściami pracodawcy. Przykładowo, jeśli pracownik umyślnie zrzuca towar z półek, a pracodawca posiada na to dowody (np. nagrania z monitoringu), pracownik jest zobowiązany do pełnego pokrycia strat.

Odpowiedzialność zbiorowa

W sytuacji, gdy szkoda została wyrządzona przez kilku pracowników, nie można obciążyć jednej osoby całą kwotą – konieczne jest albo udowodnienie winy każdej osoby i pociągnięcie ich do indywidualnej odpowiedzialności, albo podzielenie szkody proporcjonalnie na wszystkich zaangażowanych.

Odpowiedzialność za zaniedbania pracodawcy

Podobnie jak w przypadku umowy-zlecenia, pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkody wynikające z zaniedbań pracodawcy. Jeśli np. wielokrotnie zgłaszał, że sprzęt jest wadliwy, a pracodawca nie podjął żadnych działań naprawczych, odpowiedzialność za ewentualne uszkodzenia nie spoczywa na pracowniku.

Czy pracodawca może potrącić pieniądze z pensji pracownika?

Ważnym aspektem, który różni umowę o pracę od umowy-zlecenia, jest sposób egzekwowania odszkodowania. W przypadku umowy o pracę, pracodawca nie może samodzielnie potrącać kwoty odszkodowania z wynagrodzenia lub premii pracownika – musi uzyskać zgodę pracownika lub dochodzić swoich roszczeń na drodze sądowej.

Podsumowanie

Odpowiedzialność za uszkodzenie towaru w sklepie zależy od formy zatrudnienia pracownika. W przypadku zleceniobiorcy kluczowe jest udowodnienie winy oraz zapis w umowie. Pracownik na umowie o pracę ma jasno określone granice odpowiedzialności i chronią go przepisy Kodeksu pracy. W obu przypadkach pracodawca nie może obciążać pracownika za szkody wynikające z własnych zaniedbań.

Świadomość swoich praw i obowiązków pozwala zarówno pracownikom, jak i pracodawcom unikać nieporozumień oraz nieuczciwego dochodzenia roszczeń.