Kodeks Pracy definiuje mobbing w artykule 94 § 2 jako:

„(...) działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.”

Innymi słowy, mobbing to systematyczne, długotrwałe i uporczywe nękanie osoby w miejscu pracy – zarówno w formie werbalnej, jak i niewerbalnej. Osoba dotknięta mobbingiem zaczyna odczuwać skrajnie negatywne emocje, traci pewność siebie i czuje się wykluczona z zespołu.

Jak rozpoznać mobbing?

Aby dane zachowanie mogło zostać uznane za mobbing, musi spełniać określone kryteria:

1. Długotrwałość i uporczywość – incydentalne konflikty czy surowe zwrócenie uwagi przez przełożonego nie są mobbingiem. Kluczowym elementem jest systematyczność działań.
2. Celowe poniżanie lub ośmieszanie – mobbing często polega na umyślnym podważaniu kompetencji zawodowych pracownika, a nawet na atakach dotyczących jego wyglądu, życia prywatnego czy sytuacji rodzinnej.
3. Izolacja i wykluczenie z zespołu – może przyjmować formę celowego pomijania pracownika przy przydzielaniu zadań, odcinania go od kontaktu ze współpracownikami czy niewypłacania premii.
4. Skutki psychiczne i emocjonalne – długotrwałe nękanie prowadzi do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym obniżonej samooceny, depresji czy nawet stanów lękowych.

Przykłady mobbingu to m.in.:

• publiczne krytykowanie i wyśmiewanie,
• umniejszanie sukcesów pracownika,
• przydzielanie nierealnych do wykonania zadań,
• celowe ignorowanie lub izolowanie od zespołu,
• rozpowszechnianie fałszywych informacji na temat danej osoby

Co zrobić w przypadku mobbingu?

Jeśli pracownik czuje, że jest ofiarą mobbingu, powinien podjąć odpowiednie kroki:

1. Dokumentowanie dowodów – warto zbierać e-maile, wiadomości SMS, notatki z rozmów oraz inne dowody mogące świadczyć o uporczywym nękaniu. Zeznania świadków (np. współpracowników) mogą okazać się kluczowe.
2. Rozmowa z mobberem – jeśli to możliwe, warto spróbować skonfrontować się z osobą stosującą mobbing i jasno zakomunikować, że jej zachowanie jest nieakceptowalne.
3. Zgłoszenie sprawy w firmie – można skierować skargę do działu HR, przełożonego lub innej odpowiedzialnej osoby w firmie. Pracodawca ma obowiązek przeciwdziałać mobbingowi.
4. Zgłoszenie sprawy do instytucji zewnętrznych – jeśli wewnętrzne działania nie przynoszą efektu, można zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy lub związków zawodowych.
5. Postępowanie sądowe – w skrajnych przypadkach pracownik może dochodzić swoich praw przed sądem pracy.

Odszkodowanie i zadośćuczynienie

Pracownik dotknięty mobbingiem może dochodzić dwóch rodzajów roszczeń:

1. Odszkodowanie – ma na celu naprawienie szkód poniesionych przez pracownika. Może obejmować utracone korzyści (np. premie, które nie zostały przyznane) oraz koszty leczenia psychiatrycznego lub psychologicznego. Minimalna kwota odszkodowania nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę.
2. Zadośćuczynienie – przysługuje, jeśli mobbing doprowadził do rozstroju zdrowia. Sąd może powołać biegłego, który oceni stopień uszczerbku psychicznego. Wysokość zadośćuczynienia ustala sąd, uwzględniając okoliczności sprawy.

Jak zapobiegać mobbingowi?

Aby ograniczyć ryzyko mobbingu, organizacje powinny wdrożyć odpowiednie procedury:

• Jasno określone zasady etyki i kultury organizacyjnej,
• Regularne szkolenia dla kadry zarządzającej i pracowników,
• Możliwość anonimowego zgłaszania przypadków mobbingu,
• Szybkie reagowanie na skargi i podejmowanie odpowiednich działań.

Podsumowanie

Mobbing to poważne zjawisko, które może mieć druzgocące skutki dla zdrowia psychicznego i zawodowego ofiary. Dlatego tak ważne jest, by świadomie rozpoznawać jego przejawy i skutecznie mu przeciwdziałać. Jeśli czujesz się ofiarą mobbingu, nie wahaj się podjąć odpowiednich kroków – masz prawo do godnej i bezpiecznej pracy.